Ақьаад

Ақьаад   Ақьаад аҧҵара Ақьаад ҳара есыҽны ҳхы иаҳархәоит. Ақьаад аҿы ҳаҩуеит. Ақьаадқәагьы еиҧшӡам: ицырцыруа, ижәпоу, иҵаҕоу, аҧшшәы рацәа змоу..   Ашәҟәқәагьы ақьаад аҿы иркьыҧхьуеит. Ақьаад аҧырҵеит ҵџ? ш. ҳера ҟалаанӡа Китаи. Китаиаа ирҭахӡамызт ақьаад аӡбахә  егьырҭ ираҳар азын, ақьаад аҟаҵара – дырмаӡеит. Аха, аҵыхәтәанынӡа рымаӡа рзымҵәахит. Арабцәа ираҳаит китаиаа апластина пақәа рҟны ишыҩуаз. Ари апластинақәа ақьаад ахьӡын. Арабцәа ирылшеит ақьаад ҟаҵара здыруаз акитаиццәа рҳәынҷара. Дара  ақьаад аҟаҵара амаӡа рымҳәар ада ҧсыхәа рмоуит. Убас ала арабцәа ақаад аҟаҵашьа рҵеит. Арабцәагьы убас акитаиццәа реиҧш амаӡа рҵәахит. Аха аамҭа рацәак мцакәа ақьаад Европа иалаҵәеит.   Европа ақьаад Раҧхьаӡакәны Европа ақьаад ҟазҵаз аиспанеццәа ракәын. Анаҩс, анемец Иоганн Гутенберг иаҧиҵеит иҷыдоу ахархәага. Ари ахархәага ақьаад еиҳа ирласны хыҧхьаӡарала ирацәангьы иҟанаҵон. Гутенберг иаҧиҵаз иаарласны Европа зегьы иалаҵәеит. Мсыраа аҩра азын еиҳа имариаз амҩа азырыҧшааит: дара ирхәыцит апопирус.   Апапирус Мсыраа, апапирус апапирусттә ҵла иалырхуан. Дара апапирус ҵла амхә амхны, аӡы иӡаарҵон. Анаҩс аҵла агәыцә агәылаҧырҟон. Ацәа акаҭа иқәырҵон. Иаӡаз ацәа калакутла иаауа, ирҟәаҟәон, Анаҩс, еиҭахгьы амраҿы идырбон. Аҵыхәтәан, уи аслан бҩалеи амыдаҕьцәалеи идыриашон. Абас иҟарҵон апапирус. Мсыраа апапирус аҟны ашәыга ҟаҧшьи аиқәаҵәеи рыла иҩҩуан. Апапирус аҟны аҩра еиҳа имариан, анышәаҧшь ахаҳәи рҿы аасҭа.   Аинтерес зцу афактқәа 1. Анышәаҧшь иалхыз ашәҟәқәеи атетрадқәеи даара ихьанҭан. Аҵаҩцәа ирцәыуадаҩын урҭ рныҟәгара. Абжьарашәышықәсазы аҵаҩцәа ашколахь ашьыжь шаанӡа иныҟәон. Хәылбыҽханӡа уа иҟан. Уаҟа рурокқәа рҽазыҟарҵон рышәҟәқәагьы ныҟәыргаӡомызт. 2. Ажәа папирус ажәытәи мысратә ажәа пу- пу-ро иахылҵуеит. Ари ажәа еиҭоугозар «аҳ иитәу» ааннагоит.   Излырхуеи ақьаад Ақьаад аҵла иалырхуеит. Аҵла ацәа мышқәак аӡы иӡаарҵоит иӡладырчуеит (идырцәаакуеит). Анаҩс аӡы иӡаахны, акаҭа иқәырҵоит. Ажәытә китаиаа ақьаад  амжәаҵла ацәа иалырхуан. Акаҭа иахьықәырҵоз аҵлақәа бон. Анаҩс, иара арҩага икылырхуан. Арҩага ахьанҭара аҵла ацәа арҽеиуеит, ипаӡа иҟанаҵоит. Ари аҩыза аҵла ацәа (апресс) арҩарага ҩынтә, хынтә иаҵаҵаны икылыргон зынӡас иҵаҕаӡа иҟалаанӡа. Уи анаҩс, (хәҭа-хәҭала) иҧырҟон. (Иахьа) Ҳаамҭазы ақьаад абҕьыцқәа амашьына иҧнаҟоит. Ауаҩы изын аџьабаа рацәа адбалара аҭахӡам.   Ақьаад ҟалаанӡа иабаҩуаз Ауаа аҩреи аҧхьареи рҵеит, ақьаад рхәыцаанӡагьы. Ажәытәуаа адгьыл аҿы иҩуан. Аха уи аҩыза адҩыларақәа иаарласны ианыҵуан. Урҭ ақәеи аҧшеиианырхуан. Нас, ауаа еилыркааит даҽакы шыӡбатәыз. Ахаҳәқәа рҿы аҩра иалагеит. Ахаҳәқәа рҿы дара ҩуан иҵарыз, иҕәҕәаз маҭәарла. Ахаҳә аҿы аҩра уадаҩын. Уи анаҩс, анышәаҧшь иалхны апластинақәа рҿы аҩра иалагеит. Анышәаҧшь баанӡа аҩра рзымариан. Уи ашьҭахь, анышәаҧшь анбалакьс, аплатинақәагьы рҵәахуан. Анышәаҧшь иалхыз апластинақәа хьанҭан азы, аҵәахрагьы аҭыз рацәаны ирцәагон. Папирус аӡиас ахықәан изызҳауа ҵлоуп. Мысра ирыҧшааит аҩразы еиҳа имариаз амҩа: урҭ ирхәыҵит апапирус.